Όλα για τη μητέρα. Άδειες, επιδόματα και παροχές μητρότητας από ΕΦΚΑ & ΟΑΕΔ για εργαζόμενες και άνεργες

Ποιες μητέρες δικαιούνται ειδικό 6μηνο επίδομα συνολικού ύψους 3.900 ευρώ. Πως και πότε πληρώνονται τα επιδόματα λοχείας και κυοφορίας.

Επιδόματα μητρότητας με δυο ταχύτητες δικαιούνται οι μισθωτές και οι αυτοαπασχολούμενες μητέρες από τον ΕΦΚΑ και τον ΟΑΕΔ. Το ισχύον σήμερα πλέγμα προστασίας για τις γυναίκες που κυοφορούν και γεννούν περιλαμβάνει μια βεντάλια παροχών από επιδόματα κυοφορίας, λοχείας, προστασίας της μητρότητας αλλά και αυστηρές ρήτρες για εργοδότες που επιχειρούν να απολύσουν γυναίκα έγκυο. Αναλυτικά:

Άδεια

1. Ειδική άδεια μητρότητας : Οι εργαζόμενες μητέρες με μισθωτή απασχόληση δικαιούνται κατ αρχήν άδεια μητρότητας συνολικής διάρκειας 17 εβδομάδων (119 ημέρες). Οι οκτώ πρώτες εβδομάδες (56 ημέρες) χορηγούνται πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού και οι υπόλοιπες εννέα (63 ημέρες) μετά τον τοκετό σαν μια ενιαία άδεια. Αν ο τοκετός πραγματοποιηθεί αργότερα από την πιθανολογούμενη ημερομηνία, αυτό δεν συνεπάγεται τη μείωση του μετά τοκετού διαστήματος αδείας (που παραμένει εννέα εβδομάδες) αλλά την παράταση της συνολικής άδειας πέραν των 17 εβδομάδων.
2. Ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας : Άδεια διάρκειας 6 μηνών για τις μητέρες. Χορηγείται μετά τη λήξη της άδειας κυοφορίας και λοχείας (εντός 60 ημερών από τη λήξη) και προηγείται της ειδικής άδειας θηλασμού και φροντίδας (εφόσον αυτή λαμβάνεται ως μειωμένο ωράριο για 30 ή 18 μήνες). Σύμφωνα με πρόσφατη γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους η ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας δεν συμψηφίζεται με καμία άλλη άδεια προστασίας της μητρότητας.
3. Ειδική άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιού : Άδεια διάρκειας 30 μηνών, για τον έναν εκ των δύο γονέων. Την άδεια απουσίας για λόγους φροντίδας του παιδιού μπορεί εναλλακτικά να ζητήσει και ο πατέρας, εφόσον δεν κάνει χρήση η εργαζόμενη μητέρα. Το μειωμένο ωράριο για τη φροντίδα των παιδιών θεωρείται και αμείβεται ως χρόνος εργασίας. Για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα υπάρχει η δυνατότητα μειωμένου ωραρίου κατά μία ώρα την ημέρα. Έπειτα από συμφωνία με τον εργοδότη, υπάρχει η δυνατότητα μειωμένου ωραρίου κατά δύο ώρες την ημέρα για τους πρώτους 12 μήνες και κατά μία ώρα την ημέρα για τους επόμενους 6 μήνες (συνολική διάρκεια 18 μήνες). Επίσης, έπειτα από συμφωνία με τον εργοδότη μπορεί να αντικατασταθεί από συνεχόμενη ισόχρονη άδεια μετ’ αποδοχών, διάρκειας 3,5 μηνών. Στην περίπτωση αυτή, η άδεια προστασίας της μητρότητας διάρκειας 6 μηνών χορηγείται αμέσως μετά και δεν συμψηφίζεται.

Επιδόματα από ΕΦΚΑ

Από τον ΕΦΚΑ καταβάλλονται για τις 119 ημέρες της ειδικής άδειας μητρότητας τα επιδόματα μητρότητας (κυοφορίας – λοχείας) του πρ. ΙΚΑ τα οποία υπολογίζονται με βάσει το μέσο όρο αποδοχών των τελευταίων 30 ημερών ασφάλισης του προηγούμενου χρόνου. Ειδικότερα, ο μέσος όρος αποδοχών της εργαζόμενης χρησιμοποιείται για να προσδιοριστεί το αντίστοιχο τεκμαρτό ημερομίσθιό της, με βάση τις τελευταίες ασφαλιστικές κλάσεις του πρ. ΙΚΑ. Εφόσον βρεθεί η αντίστοιχη ασφαλιστική κλάση, η εργαζόμενη δικαιούται να λάβει το 50% του ημερομίσθιου της κλάσης στην οποία κατατάσσεται (συν 10% για κάθε προστατευόμενο παιδί).

Απαραίτητη προϋπόθεση για να έχει το δικαίωμα αυτού του επιδόματος η μισθωτή μέλλουσα μητέρα είναι να έχει συμπληρώσει 200 ημέρες εργασίας στην ασφάλιση τα δύο προηγούμενα χρόνια από την ημέρα τοκετού και να μην εργάζεται κατά τον χρόνο της επιδότησης.

Άνεργες γυναίκες που κυοφορούν αλλά διατηρούν την ασφαλιστική τους ικανότητα και είναι εγγεγραμμένες στον ΟΑΕΔ μπορούν επίσης να επιδοτηθούν από το τ. ΙΚΑ για άδεια μητρότητας.

Η κυοφορούσα γυναίκα υποβάλλει τα αναγκαία έγγραφα στο Τμήμα Παροχών Ασθενείας του πρ. ΙΚΑ για να εκδοθεί η Απόφαση Επιδότησης Μητρότητας.

Για να εκδοθεί η Απόφαση Επιδότησης Κυοφορίας η ασφαλισμένη πρέπει να προσκομίσει το βιβλιάριο υγείας και ιατρική γνωμάτευση για την πιθανή ημερομηνία τοκετού, η οποία χορηγείται μετά την 30η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Η ιατρική βεβαίωση έχει τρία διακριτά πεδία, το πεδίο του ιατρού που βεβαιώνει την πιθανή ημερομηνία, την υπεύθυνη δήλωση εργοδότη που δηλώνει την ημερομηνία διακοπής της εργασίας λόγω μητρότητας (56 ημέρες πριν την πιθανή ημερομηνία τοκετού) και την υπεύθυνη δήλωση της ασφαλισμένης ότι διέκοψε την εργασία της και ότι δεν πρόκειται να εργαστεί για όσο χρόνο επιδοτείται. Για την επιδότηση μητρότητας γίνονται αποδεκτές ιατρικές γνωματεύσεις από ιατρούς μαιευτήρες δημόσιων νοσοκομείων ή συμβεβλημένους με τον ΕΟΠΥΥ και δύο υπεύθυνες δηλώσεις (εργοδότη & ασφαλισμένης) οι οποίες μπορούν να προσκομιστούν σε ξεχωριστά έντυπα.

Η υπεύθυνη δήλωση εργοδότη δεν πρέπει να συμπληρώνεται πριν την πραγματική διακοπή της εργασίας λόγω της κυοφορίας και η ασφαλισμένη δεν μπορεί να προσέλθει στο Τμήμα Παροχών Ασθενείας του πρ. ΙΚΑ για την επιδότησή της πριν από την έναρξη της άδεια κυοφορίας αλλά μόνο από την έναρξη αυτής και μετά.

Το επίδομα κυοφορίας μπορεί να προκαταβληθεί. Αυτό σημαίνει, ότι υπάρχει η δυνατότητα 56 ημέρες πριν από την πιθανή ημέρα τοκετού, να εισπράξει η μητέρα το ποσό επιδότησης κυοφορίας από το ΙΚΑ, αφού προσκομίσει τα απαραίτητα δικαιολογητικά.

Επιδότηση λοχείας

Για να εκδοθεί η απόφαση επιδότησης λοχείας (επιδότηση 63 ημερών) πρέπει να έχει πραγματοποιηθεί ο τοκετός και η ασφαλισμένη πρέπει να προσκομίσει την ληξιαρχική πράξη γέννησης του παιδιού. Αν δεν μπορεί να προσέλθει η ίδια, απαιτείται εξουσιοδότηση σε σύζυγο ή τρίτο πρόσωπο, στην οποία να αναφέρεται το αιτιολογικό “κατάθεση στον ΕΦΚΑ δικαιολογητικών λοχείας και παραλαβή της απόφασης επιδότησης”. Η εξουσιοδότηση μπορεί να θεωρηθεί σε ΚΕΠ ή άλλη δημόσια αρχή και πριν τον τοκετό, συνήθως μέχρι ένα μήνα πριν από αυτόν.

Αν η εργαζόμενη επιλέξει να ασφαλίσει στο δικό της βιβλιάριο υγείας το παιδί, η ασφάλιση στο Τμήμα Μητρώου πρέπει να προηγηθεί της έκδοσης του επιδόματος λοχείας καθώς έτσι μπορεί να πετύχει προσαύξηση του επιδόματος 10%.

Εργαζόμενες γυναίκες σε ΝΠΔΔ ή ΟΤΑ Α?και Β?βαθμού με σύμβαση ορισμένου χρόνου (αναπληρωτές εκπαιδευτικοί, ειδικευόμενες ιατροί, 8μηνίτισες ΟΤΑ κλπ) απαιτείται να προσκομίσουν από τον εκκαθαριστή της μισθοδοσίας τους βεβαίωση ότι για το διάστημα επιδότησης από το τ. ΙΚΑ έγινε ή θα γίνει περικοπή της μισθοδοσίας.

Το επίδομα λοχείας καταβάλλεται πάντα μετά τον τοκετό. Σε κάθε περίπτωση, εφόσον η μητέρα καλύπτει τις προϋποθέσεις, έχει δικαίωμα εντός 6 μηνών από τον τοκετό, να εισπράξει τα επιδόματα μητρότητας από τον ΕΦΚΑ.

Στο τέλος της λοχείας, καταβάλλεται και από τον ΟΑΕΔ ένα συμπληρωματικό ποσό, ούτως ώστε, για το διάστημα των 119 ημερών η εργαζόμενη μητέρα να συμπληρώσει το σύνολο των αποδοχών της.

Επιδότηση από ΟΑΕΔ

Κατά την διάρκεια της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας ο ΟΑΕΔ καταβάλλει επίδομα ίσο με τον κατώτατο μισθό, δηλαδή 650 ευρώ το μήνα, για 6 μήνες στην μητέρα. Την επιδότηση δικαιούνται οι μητέρες ασφαλισμένες στον ΕΦΚΑ – πρ. ΙΚΑ που εργάζονται ως μισθωτές με πλήρη ή μερική απασχόληση. Η ειδική αυτή άδεια και η επιδότηση που την συνοδεύει χορηγείται μετά την λήξη της άδειας και της επιδότησης λοχείας.

Οι προϋποθέσεις για την επιδότηση των 650 ευρώ (συνολικά 3.900 ευρώ για το 6μηνο) είναι μόνο δυο :

1. Η ασφαλισμένη μητέρα πρέπει να βρίσκεται σε ενεργό εργασιακή σχέση εξηρτημένης εργασίας κατά την έναρξη της άδειας μητρότητας.
2. Η ασφαλισμένη μητέρα πρέπει να έχει λάβει παροχές μητρότητας (επιδότηση κυοφορίας και λοχείας) από τον Ε.Φ.Κ.Α.- πρ. ΙΚΑ ή τον Ειδικό Λογαριασμό Ξενοδοχοϋπαλλήλων.

Η δικαιούχος μητέρα υποβάλλει η ίδια ή μέσω αντιπροσώπου στην αρμόδια υπηρεσία του ΟΑΕΔ αίτηση εντός 60 ημερών από τη λήξη της άδειας μητρότητας (τοκετού και λοχείας), της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας (3,5 μήνες) ή και της ετήσιας κανονικής άδειας. Η αίτηση υποβάλλεται και μέσω ΚΕΠ ή ηλεκτρονικά. Απαιτείται βεβαίωση εργοδότη από την οποία θα προκύπτει η ενεργή εργασιακή σχέση κατά την έναρξη της άδειας μητρότητας, το είδος, η μορφή, η διάρκεια της εργασιακής σχέσης, οι μηνιαίες αποδοχές κ.α. Επίσης απαιτείται αντίγραφο βεβαίωσης επιδόματος μητρότητας (κυοφορίας – λοχείας) από τον Ε.Φ.Κ.Α.-πρ. ΙΚΑ ή τον Ειδικό Λογαριασμό Ξενοδοχοϋπαλλήλων

Το ποσό είναι 650 ευρώ. Σε περίπτωση απασχόλησης μέχρι και 4 ώρες ημερησίως ή μέχρι 13 ημέρες το μήνα, κατά μέσο όρο στη διάρκεια του 6μήνου που προηγείται της άδειας κυοφορίας, το επίδομα μειώνεται κατά 50%, δηλαδή πέφτει στα 325 ευρώ.

Αυτοαπασχολούμενες μητέρες

Μηνιαίο επίδομα μητρότητας ύψους 150 ευρώ δικαιούνται για 4 μήνες αυτοαπασχολούμενες γυναίκες άμεσα ασφαλισμένες του ΕΦΚΑ – πρ. ΟΑΕΕ ακόμη κι αν είχαν ήδη διακόψει την άσκηση του επαγγέλματός τους κατά την ημερομηνία του τοκετού.

Το επίδομα δίδεται λόγω κυοφορίας και λοχείας. Απαραίτητες προϋποθέσεις για τη χορήγηση του επιδόματος αυτού είναι η ύπαρξη ταμειακής ενημερότητας και ασφαλιστικής ικανότητας για παροχές ασθένειας κατά την ημερομηνία του τοκετού, καθώς και να μην δικαιούται η αιτούσα επίδομα μητρότητας από άλλο ασφαλιστικό οργανισμό.

Για τη χορήγηση απαιτείται η υποβολή των εξής δικαιολογητικών:

• Αίτηση της ασφαλισμένης στην οικεία Περιφερειακή Διεύθυνση του Ο.Α.Ε.Ε.
• ληξιαρχική πράξη γέννησης του τέκνου ή βεβαίωση γιατρού του μαιευτηρίου για την πραγματοποίηση του τοκετού.
• υπεύθυνη δήλωση ότι δεν δικαιούται από άλλο ασφαλιστικό οργανισμό επίδομα μητρότητας.

Στην περίπτωση όπου η ασφαλισμένη πληροί τις 3 αυτές προϋποθέσεις και διαθέτει ταμειακή ενημερότητα και ασφαλιστική ικανότητα για παροχές ασθένειας δικαιούται την καταβολή του επιδόματος μητρότητας ανεξάρτητα από το αν είχε διακόψει την άσκηση του επαγγέλματός της πριν από την ημερομηνία του τοκετού.

Προστασία από την απόλυση

Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η απόλυση εργαζόμενης, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της όσο και για το χρονικό διάστημα 18 μηνών μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό, εκτός εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία. Ως σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ενδεχόμενη μείωση της απόδοσης στην εργασία της εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη.

www.e-forologia.gr