Πρωταθλήτρια Ευρώπης και κόσμου η Ελλάδα στην αυτοαπασχόληση
«Χωρίς αφεντικό» ο ένας στους τρεις – στο στόχαστρο των δανειστών λόγω φοροδιαφυγής
Υποτίθεται ότι η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης αλλά και ο νέος τρόπος υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών θα αποθάρρυναν τους επαγγελματίες και θα τους οδηγούσαν στο να «κλείσουν τα βιβλία» τους και να αναζητήσουν μια θέση εξαρτημένης εργασίας. Αυτό δεν συνέβη. Η Ελλάδα παραμένει πρώτη στην Ευρώπη στην αυτοαπασχόληση με βάση τα στοιχεία της Eurostat ενώ καταλαμβάνει και μια από τις 3 πρώτες θέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο συναγερμός έχει σημάνει για τα καλά μετά και τη νέα μείωση του δηλωθέντος εισοδήματος των αυτοαπασχολούμενων. «Μετρούν» τις συνέπειες σε υπουργείο Οικονομικών και Εργασίας υπό το βλέμμα των δανειστών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η αναλογία αυτοαπασχολουμένων προς το σύνολο των απασχολουμένων στη χώρα μας είναι 29% για το 2016 με τη δεύτερη χώρα στη σχετική κατάταξη που είναι η Ιταλία να ακολουθεί με ποσοστό της τάξεως του 21%. Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι το 2016 ο αριθμός των αυτοαπασχολούμενων δεν μειώθηκε στην Ελλάδα: από 1,06 εκατομμύρια άτομα το 2015, αυξήθηκε σε 1,063 εκατομμύρια το 2016 ενώ τα στοιχεία του α’ τριμήνου του 2017, δείχνουν περαιτέρω άνοδο στα 1,071 εκατομμύρια άτομα. Αυτό δείχνει ότι παρά την φιλολογία περί «κύματος» κλεισίματος βιβλίων και στοιχείων λόγω φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, οι αυτοαπασχολούμενοι διατήρησαν την ιδιότητά τους και απλώς βρήκαν εναλλακτικούς τρόπους για να τιμολογούν τις υπηρεσίες τους.
Ο στόχος των δανειστών με την πληθώρα των σκληρών μέτρων που ελήφθησαν εις βάρος των ελεύθερων επαγγελματιών, ήταν να μειωθεί η αναλογία των αυτοαπασχολούμενων ως ποσοστό της συνολικής απασχόλησης και να αυξηθεί αντίστοιχα το «μερίδιο» της μισθωτής εργασίας. Με βάση αυτό τον δείκτη, είμαστε οι τελευταίοι στην Ευρώπη. Η αναλογία των μισθωτών ως προς το σύνολο των απασχολουμένων, διαμορφώνεται περίπου στο 65-66% με την Τουρκία να ακολουθεί με ποσοστό 68-69% και να έπονται η Ρουμανία, τα Σκόπια, η Ιταλία και η Πολωνία με ποσοστά που κυμαίνονται στην περιοχή του 75-80%. Ο μέσος όρος για την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών ανέρχεται στο 85% ενώ στα ίδια επίπεδα υπολογίζεται και για τις χώρες της Ευρωζώνης. Στη σχετική λίστα της Eurostat ξεχωρίζουν η Γερμανία, το Λουξεμβούργο, η Εσθονία, η Σουηδία, η Δανία και η Νορβηγία όπου η μισθωτή απασχόληση αποτελεί τον κανόνα με το σχετικό ποσοστό ως αναλογία της συνολικής απασχόλησης, να ξεπερνά το 90%.
Το 2016, έγιναν δύο βασικές αλλαγές στον τρόπο φορολόγησης αλλά και υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών των αυτοαπασχολούμενων:
- Τα δύο κλιμάκια υπολογισμού του φόρου (26% για το τμήμα εισοδήματος έως τις 50000 ευρώ και 33% από τις 50.000 ευρώ και πάνω, αντικαταστάθηκαν από την ενιαία κλίμακα η οποία προβλέπει συντελεστή 22% για το τμήμα του εισοδήματος έως τις 20.000 ευρώ, 29% από τις 20.000 έως τις 30.000 ευρώ, 37% από τις 30.000 έως τις 40.000 ευρώ και 45% από τις 40.000 ευρώ και πάνω. Η νέα κλίμακα έφερε ελαφρύνσεις για τους έχοντες τα χαμηλότερα εισοδήματα που αποτελούν και τη μεγάλη πλειοψηφία (σ.σ άνω του 80% των αυτοαπασχολουμένων δηλώνουν κάτω από 10.000 ευρώ) και σημαντικές επιβαρύνσεις σε όσους δηλώνουν πάνω από 30.000 ευρώ.
- Τα συγκεκριμένα ποσά που κατέβαλαν μέχρι και το 2016 οι αυτοαπασχολούμενοι για τον υπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών, αντικαταστάθηκαν από τους συντελεστές υπολογισμού με βάση το εισόδημα (20% για κύρια σύνταξη, 6,95% για υγεία, 7% για επικούρηση, 4% για εφάπαξ κ.ο.κ.). Και πάλι, το νέο μέτρο οδήγησε σε αύξηση της επιβάρυνσης για τους λίγους με τα υψηλά εισοδήματα και σε μείωση επιβαρύνσεων για τους πολλούς με τα λίγα εισοδήματα.
Στόχος αυτής της πολιτικής, ήταν να αποθαρρυνθούν οι αυτοαπασχολούμενοι από την άσκηση του ατομικού επαγγέλματος και να στραφούν στην μισθωτή απασχόληση η οποία είναι και «ασφαλέστερη» από άποψη φοροδιαφυγής. Αυτό δεν έγινε. Από τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών προκύπτει ότι αντί να μειωθεί δραστικά ο αριθμός των αυτοαπασχολουμένων, απλώς μειώθηκε κατακόρυφα το δηλωθέν εισόδημα. Μόνο στις τάξεις των ελεύθερων επαγγελματιών (σ.σ με βάση τον ορισμό της Eurostat αυτοπασχολούμενοι είναι και οι αγρότες και οι ιδιοκτήτες ατομικών επιχειρήσεων) καταγράφηκε μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων κατά 20% ποσοστό που μεταφράζεται σε απώλεια περίπου 900 εκατ. ευρώ το 2016 συγκριτικά με τα εισοδήματα του 2015. Το 2017, υπάρχουν φόβοι ότι οι μειώσεις θα είναι ακόμη μεγαλύτερες.