Αδήλωτες καταθέσεις: Ανοίγουμε και σας περιμένουμε
Του Παναγιώτη Παντελή
Όπως διέρρευσε στον Τύπο μια ανάσα από την επίτευξη συμφωνίας βρίσκεται το Υπ. Οικονομικών με τους θεσμούς για τη ρύθμιση των αδήλωτων κεφαλαίων. Είναι μια παλιά ιστορία, όπου το Υπ. Οικονομικών ζητούσε να βεβαιωθεί σαν φόρος ο συντελεστής που προβλεπόταν στη συγκεκριμένη χρονιά, που δεν είχαν δηλωθεί και άρα φορολογηθεί αυτά τα κεφάλαια. Επιπλέον, το Υπ. Οικονομικών διέρρεε, ότι ανάλογα με την κατάληξη που θα είχαν τα αδήλωτα κεφάλαια, θα υπήρχε και αντίστοιχη μείωση των προβλεπόμενων φορολογικών συντελεστών.
Αν δηλαδή κάποιος τα επαναπάτριζε ή τα επένδυε ή αγόραζε ακίνητα, ο φορολογικός συντελεστής θα μπορούσε να φτάσει και μέχρι το 20%. Από την άλλη πλευρά, οι θεσμοί πρότειναν το συντελεστή της χρονιάς, στον οποίο αναφέρονταν τα αδήλωτα κεφάλαια συν το 50% των προσαυξήσεων, που ανέρχονται μέχρι και το 120% του οφειλόμενου φόρου. Εκεί που φαίνεται σήμερα να καταλήγουν και οι δύο πλευρές είναι ο συντελεστής να είναι 50% για το επιπλέον εισόδημα, εφόσον δεν έχει ξεκινήσει κανένας φορολογικός έλεγχος, 55% στην περίπτωση που ο έλεγχος έχει ξεκινήσει και δεν έχει ολοκληρωθεί και 60% σε περίπτωση που ο έλεγχος έχει ολοκληρωθεί.
Το πρώτο θέμα που δημιουργείται αφορά το τι σημαίνει ολοκλήρωση ελέγχου. Ολοκλήρωση ελέγχου σημαίνει πως έχουμε παραλάβει και ολοκληρώσει με την αρμόδια ελεγκτική υπηρεσία και είμαστε πριν την ενδικοφανή προσφυγή στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ); Έχουμε ολοκληρώσει και από την ΔΕΔ και έχουμε προσφύγει στα διοικητικά δικαστήρια;
Το δεύτερο ερώτημα που προκύπτει είναι για κάποιον που θα υπαχθεί στη δήλωση των αδήλωτων κεφαλαίων θα πρέπει η πληρωμή του φόρου να γίνει τοις μετρητοίς; ‘Η να πληρωθεί με τις 24 δόσεις που προβλέπονται σήμερα σε αντίστοιχες περιπτώσεις φορολογικών ελέγχων;
Τρίτον, όσες καταθέσεις δεν είναι επώνυμες και έχουν γίνει με προηγούμενες αναλήψεις από τους τραπεζικούς λογαριασμούς θα ονομάζονται και αυτές “πρωτογενείς καταθέσεις”; Οι ελεύθεροι επαγγελματίες που έχουν περαιώσει και έχουν καταστρέψει τα στοιχεία, όπως ο νόμος προβλέπει, πώς θα μπορέσουν να τις αιτιολογήσουν και για ποιες χρονιές; Η μελέτη ανάλωσης κεφαλαίου θα ληφθεί υπ’ όψιν και σε ποιο βάθος χρόνου;
Εκείνο όμως που είναι σημαντικότερο, σε συνδυασμό με τα προηγούμενα, είναι η παγίδα που λέγεται καταθεσιολόγιο. Το καταθεσιολόγιο συζητήθηκε για πρώτη φορά το 2015 και αποτελεί μια πρωτοβουλία του Υπ. Οικονομικών. Με βάση αυτό, λοιπόν, με ηλεκτρονικό τρόπο το Υπ. Οικονομικών μπορεί να συγκρίνει και να απομονώσει μόνο τις πρωτογενείς καταθέσεις, που βρίσκονται στους τραπεζικούς μας λογαριασμούς. Μέχρι σήμερα το αν μια κατάθεση είναι πρωτογενής ή όχι γινόταν μετά από έλεγχο των αρμόδιων εφοριακών. Εκεί λοιπόν οι φορολογικοί ελεγκτές θα έπρεπε να απομονώσουν και να αφαιρέσουν όλες τις μεταφορές λογαριασμών από τη μια τράπεζα στην άλλη, φαινόμενο σύνηθες στο παρελθόν, μιας και όσοι είχαν καταθέσεις στις τράπεζες, τις μετέφεραν από τη μία τράπεζα στην άλλη, για να πετύχουν καλύτερα επιτόκια ή έκαναν αγορές χρηματοοικονομικών προϊόντων για σύντομο χρονικό διάστημα και μετά την εξαγορά τους, τα επανακατάθεταν στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους.
Εκείνο, λοιπόν, που έχει καταφέρει σήμερα το Υπουργείο Οικονομικών και έκανε τις προηγούμενες ημέρες και επίδειξη στους εφοριακούς υπαλλήλους είναι όλη αυτή η δουλειά να γίνεται αυτόματα και όχι μόνο. Έχει μπορέσει να συνδέσει τις συγκεκριμένες πρωτογενείς καταθέσεις που αναφέραμε με τις φορολογικές τους δηλώσεις, ώστε να μπορεί ανά χρονιά να συγκρίνει αυτά τα στοιχεία από 1.300.000 περίπου καταθέτες, οι οποίοι συμπεριλαμβάνονται στις γνωστές λίστες και τα 65 CDs, να έχει απομονώσει περίπου 250.000 καταθέτες, όπου οι καταθέσεις τους δεν ανταποκρίνονται στα αντίστοιχα εισοδήματα, που έχουν δηλωθεί στην εκάστοτε χρονιά. Επιπλέον, το Υπ. Οικονομικών περιμένει και στοιχεία από την κεφαλαιαγορά, ώστε να μπορέσουν και αυτά να μπουν στο συγκεκριμένο σύστημα.
Μάλιστα, λέγεται, ότι πολλοί από αυτούς τους καταθέτες είναι ελεύθεροι επαγγελματίες από κλάδους υψηλού κινδύνου για φοροδιαφυγή. Αν λοιπόν κάποιος συνδυάσει το καταθεσιολόγιο με το νόμο που περιμένουμε για τα αδήλωτα κεφάλαια, εύκολα καταλαβαίνει ποια θα είναι η επόμενη μέρα. Το Υπ. Οικονομικών κοινοποιεί στους περίπου 250.000 ένα ειδοποιητήριο, ζητώντας τους να αιτιολογήσουν τις πρωτογενείς καταθέσεις.
Μάλιστα ο χρόνος ο οποίος δίνεται είναι αυτός που αναφέρεται στα μέχρι σήμερα ειδοποιητήρια φορολογικών ελέγχων “εντός 5 ημερών ελάτε να μας αιτιολογήσετε από πού προέρχονται οι καταθέσεις”. Είναι σίγουρο ότι στο ελάχιστο αυτό χρονικό διάστημα ο φορολογούμενος όχι μόνο δεν μπορεί να βρει στοιχεία από τις τράπεζες, αλλά ούτε καν να συνέλθει από το σοκ του φορολογικού ελέγχου. Η επόμενη κίνηση είναι, ότι τα ποσά αυτά κοινοποιούνται και ο φορολογούμενος έχει άλλες 20 μέρες με βάση το νόμο, για να απαντήσει στην αρμόδια ελεγκτική υπηρεσία του Υπ. Οικονομικών. Με την πάροδο των 20 ημερών, η ελεγκτική υπηρεσία βεβαιώνει και ο φορολογούμενος βρίσκεται με ένα χαρτί στο χέρι και με πολλές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ βεβαιωμένων οφειλών στο ελληνικό Δημόσιο.
Τι μπορεί να κάνει μέχρι σήμερα; Ενδικοφανή προσφυγή εντός 30 ημερών στην αρμόδια επιτροπή (ΔΕΔ) πληρώνοντας μετρητοίς το 50% του φόρου. Αν δεν είναι σε θέση να πληρώσει το 50%, το σύνολο του φόρου που ήδη έχει βεβαιωθεί εμφανίζεται στο σύστημα της εφορίας και από κει και πέρα, παίρνονται τα γνωστά μέτρα: κατασχέσεις, ποινικές διώξεις κλπ. κλπ.
Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα; Πολύ απλά υπάρχει ο νόμος για τα αδήλωτα κεφάλαια “έλα πλήρωσέ μου το 55% ή το 60% του ποσού και τελείωσες”. Είναι ένας έμμεσος τρόπος εξαναγκασμού είσπραξης χρημάτων από τους καταθέτες, χωρίς κάποιος να έχει τη δυνατότητα μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα να αποδείξει, αν όντως αυτά τα χρήματα έχουν φορολογηθεί ή όχι.
Αν αυτό συνδυαστεί και με αυτό που μέχρι σήμερα ακούγεται, ότι ο νόμος για τα αδήλωτα κεφάλαια θα ισχύσει μόνο για 3 μήνες, είναι κατανοητό ότι στο χρονικό διάστημα αυτό όχι μόνο δεν θα μπορεί να αιτιολογήσει και να βρει στοιχεία, αλλά ίσως να μην αρκεί καν για να φτάσουν στο γραμματοκιβώτιό του τα ειδοποιητήρια. Εξάλλου, σήμερα οι τράπεζες για να βρουν στοιχεία χρειάζονται κάποιους μήνες και μην ξεχνάμε, ότι πολλές από αυτές έχουν κλείσει, έχουν συγχωνευτεί ή εξαγοραστεί με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολη η πρόσβαση στα αρχεία τους, και μάλιστα σε βάθος 15ετίας.
Όλη αυτή η διαδικασία που σήμερα παρουσιάζεται δεν είναι για να μην πληρώσουν φόρο, και αυξημένο μάλιστα, όσοι μέχρι σήμερα έχουν φοροδιαφύγει. Το πρόβλημα δημιουργείται αν ο κάθε καταθέτης δεν έχει τη δυνατότητα και το χρόνο να αιτιολογήσει από πού προέρχονται οι καταθέσεις αυτές, το μόνο σίγουρο είναι, ότι αύριο αντίστοιχοι έλεγχοι θα περάσουν και σε όσους έχουν πολύ μικρότερες καταθέσεις για να καταλήξουν σε τελευταία ανάλυση σε μισθωτούς και συνταξιούχους των 500€ και των 700€.
*Ο κ. Παναγιώτης Παντελής είναι φοροτεχνικός