Καταθέσεις: Nομοθεσία και ευρω-μηχανισμοί ασπίδα στο «κούρεμα»

Παραβλέπουν την κοινοτική οδηγία BRRD για την ανάκαμψη και εξυγίανση τραπεζών, αλλά και την ύπαρξη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) τα σενάρια που μιλούν για οριζόντιο «κούρεμα καταθέσεων» στην περίπτωση που οι ελληνικές τράπεζες βρεθούν υπο-κεφαλαιοποιημένες. Οι σχετικές προβλέψεις θεσπίσθηκαν μετά το «κούρεμα» των καταθέσεων (άνω του 100.000 ευρώ) το Μάρτιο 2013 στην Κύπρο, με σκοπό να μην επαναληφθεί κάτι τέτοιο.
Δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών με αφορμή τη μη πληρωμή από την Ελλάδα της δόσης στο ΔΝΤ, ανέφεραν πως η ΕΚΤ θα μπορούσε να οδηγηθεί σε μεγαλύτερο κούρεμα των τίτλων που χρησιμοποιούν οι ελληνικές τράπεζες ως ενέχυρα για τον δανεισμό τους από τον ELA.

Κατά τα δημοσιεύματα αυτά, από ένα σημείο και μετά, το κούρεμα των ενέχυρων θα ήταν τόσο μεγάλο που ουσιαστικά οι τράπεζες θα ξέμεναν από ρευστότητα και τότε θα έπρεπε να βάλουν χέρι στα κεφάλαιά τους.

Επικαλούμενα παλαιότερο δημοσίευμα του Bloomberg, τα εν λόγω δημοσιεύματα αναφέρουν πως το κούρεμα των ενεχύρων θα μπορούσε να φτάσει το 75% ή το 90% και σε αυτή την περίπτωση, οι τράπεζες θα ήταν υποχρεωμένες να κουρέψουν καταθέσεις 33 δισ. ευρώ ή 67 δισ. ευρώ αντίστοιχα (αυτό σημαίνει κούρεμα 27% ή 55% αντίστοιχα) από σύνολο καταθέσεων που φτάνουν σήμερα τα 120 δισ. ευρώ.

Θα πρέπει να ξεκαθαρισθεί πως το κούρεμα καταθέσεων δεν αποτελεί το πρώτο βήμα στην περίπτωση που μια τράπεζα κριθεί υπό- κεφαλαιοποιημένη.

Η κοινοτική οδηγία για την ανάκαμψη και εξυγίανση τραπεζών προβλέπει πως  αν μια τράπεζα χρειαστεί διάσωση οι αρχές θα πρέπει πρώτα να επιβάλλουν «κούρεμα» σε πιστωτές που επενδύουν σε τραπεζικό κεφάλαιο, όπως για παράδειγμα οι μέτοχοι, αλλά και οι κάτοχοι των μετατρέψιμων ομολόγων και junior ομολόγων.

Οι μέτοχοι είναι οι πρώτοι που θα υποστούν τις απώλειες και θα ακολουθήσουν οι ομολογιούχοι. Αυτή η διαδικασία προσδιορίζεται ως διάσωση της τράπεζας με ίδια μέσα (bail-in) και διαφοροποιείται από τη διάσωση με Δημόσιο χρήμα (bail-out).

Για να διατηρηθούν οι προοπτικές ανάκαμψης μιας τράπεζας η διαδικασία του bail-in ισχύει τουλάχιστον μέχρι 8% του συνολικού ενεργητικού της τράπεζας. Αυτό σημαίνει πως οι μέτοχοι  και η συντριπτική πλειοψηφία των ομολογιούχων θα χάνουν πλήρως τα χρήματα τους. Αν χρειάζονται περισσότερα χρήματα για τη διάσωση, τότε οι αρχές μπορούν να διαθέτουν κεφάλαια από το εθνικό ταμείο εξυγίανσης.

Σε κάθε περίπτωση, στο πλαίσιο των κανόνων της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων, πριν από το «κούρεμα» καταθέσεων το κάθε κράτος αφού πρώτα «κουρέψει» μετόχους και ομολογιούχους μπορεί να ζητήσει στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών κανόνων τη διάσωση των τραπεζών με χρηματοδότηση προερχόμενη από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM).

Αλλά ακόμη και ένα η χώρα δεν έχει πρόσβαση στον ESM η οδηγία BRRD προβλέπει πως οι καταθέσεις των φυσικών προσώπων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που υπερβαίνουν τις 100 000 ευρώ θα μπορούν να τύχουν προνομιακής μεταχείρισης, υπό την έννοια ότι δεν θα κουρευτούν πριν υποστούν τη ζημία άλλοι μη εξασφαλισμένοι  πιστωτές. Εφόσον οι μέτοχοι και ομολογιούχοι «κουρευτούν» τότε θα εξετασθεί και η απομείωση των καταθέσεων άνω των 100.000.

Σημειώνεται πως οι καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ είναι σήμερα εγγυημένες από το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων δεν διαθέτει περισσότερα από 1,8 δισ. ευρώ.

Τέλος, πρέπει να τονισθεί πως στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης το ελληνικό τραπεζικό σύστημα εποπτεύεται από τους ελεγκτές του Ενιαίου Μηχανισμού Εποπτείας της ΕΚΤ (SSM) οι οποίοι και είναι αρμόδιοι να παρακολουθούν στενά την φερεγγυότητα των ελληνικών τραπεζών, ώστε να μην καταστούν υπο-κεφαλαιοποιημένες.

Η εποπτεία αυτή βέβαια προϋποθέτει την παρουσία της χώρας στο ευρώ.

Newsroom ΔΟΛ ΠΗΓΗ