Η ελληνική ανωμαλία

6 Μαΐου 2014 Κλείσιμο Από Alexandros

Μια νέα μελέτη βρήκε ότι η Ελλάδα έχει ωφεληθεί λιγότερο από την είσοδό της στην ΕΕ απ’ότι άλλες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας…

Σε ότι αφορά το θέμα της φήμης της, η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε και καλύτερες στιγμές (αν και η Ρωσία κάνει ότι μπορεί για να αποκαταστήσει την έλξη των δεσμών με τη δύση). Χάρις στην κρίση στην Ευρωζώνη, πολλές από τις οικονομίες της ΕΕ παραμένουν παγιδευμένες σε σχεδόν υφεσιακές συνθήκες περίπου επτά χρόνια μετά τα πρώτα μπουμπουνητά της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης. Τα αντι-ευρωπαϊκά κόμματα παρουσιάζουν άνοδο. Μόλις πριν μια εβδομάδα, το Ινστιτούτο Οικονομικών Θεμάτων της Βρετανίας απένειμε βραβείο €100,000 στον νικητή διαγωνισμού με θέμα τον σχεδιασμό του καλύτερου πλάνου για βρετανική επιτυχία μετά από μια Brexit: την υποθετική αναχώρηση της Βρετανίας από την Ένωση.

Αυτά τα συναισθήματα δεν είναι δύσκολο να τα κατονοήσει κανείς. Εκτός από τα πρόσφατα οικονομικά προβλήματα, υπάρχει και μια γενική δυσαρέσκεια με αυτό που αντιλαμβάνονται κάποιοι ως την επιβολή των ευρωκρατών από τις Βρυξελλες: απόμακρωνξένων που χώνουν τη μύτη τους παντού. Και δυστυχώς για την ΕΕ, οι πολίτες φαίνεται πως θεωρούν δεδομένα τα μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη που προσφέρει ή υποθέτουν απλώς ότι αυτά είναι ανύπαρκτα.

Αυτό οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει τρόπος να παρατηρήσει κανείς τι θα συνέβαινε σε έναν κόσμο στον οποίο η ΕΕ δεν θα είχε ποτέ δημιουργηθεί. Και το γεγονός αυτό έχει στοιχειώσει τις προσπάθειες των οικονομολόγων να κατανοήσουν πόσο σημαντική ήταν αυτός ο μισός αιώντας ενοποίησης – σε εύρος και βάθος- για την ευρωπαϊκή οικονομία. Όμως μια νέα ερευνητική προσπάθεια, τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάστηκαν την προηγούμενη εβδομάδα στο συνέδριο της Βασιλικής Οικονομικής Ένωσης, χρησιμοποιεί μια καινοτόμο μέθοδο για να προσπαθήσει να ξεπεράσει αυτή τη δυσκολία. Η μελέτη δείχνει όχι μόνο ότι η διαίσθηση των οικονομολόγων – ότι δηλαδή η ευρωπαϊκή ενοποίηση ήταν οφέλιμη – ήταν σωστή, αλλά και ότι τα οφέλη ήταν στις περισσσότερες περιπτώσεις ουσιαστικά.

Η στήλη του Economist Free exchange εξήγησε αυτή την εβδομάδα τη μεθοδολογία τους:

“Σε μια νέα μελέτη οι Nauro Campos του Πανεπιστημίου Μπρουνέλ, Fabrizio Coricelli της Σχολής Οικονομικών του Παρισιού και Luigi Moretti του Πανεπιστημίου της Πάντοβας συμπεραίνουν ότι αυτές οι μέθοδοι, αν και χρήσιμες, μπορούν να βελτιωθούν. Δημιουργούν αυτό που αποκαλούν το “συνθετικό αντίθετο της πραγματικότητας (synthetic counterfactual)”, εννοώντας μια προβολή των επιδόσεων που θα είχαν οι οικονομίες των χωρών-μελών της ΕΕ αν δεν είχαν γίνει οι χώρες αυτές μέλη της ΕΕ, χρησιμοποιώντας στοιχεία από χώρες που δεν είναι μέλη και έχουν παρόμοιες οικονομίες. Για να εξασφαλίσουν ότι τα στοιχεία είναι όσο το δυνατόν πιο συμβατά, δεν χρησιμοποιούν στοιχεία απο μια μόνο χώρα, αλλά χρησιμοποιούν ένα “ζυγισμένο” μείγμα στοιχείων απο διάφορες χώρες. Έτσι, τα στοιχεία για την εναλλακτική, μη-ευρωπαϊκή Βρετανία τους, αποτελούνται από ένα μείγμα στο οποίο η Νέα Ζηλανδία συμμετέχει κατά 91%, και η Αργεντινή κατά 9% (ένα αμάγαλμα το οποίο σίγουρα θα εξαγρίωνε τους βρετανούς ευρωσκεπτικιστές). Τα μακροοικονομικά στοιχεία αυτών των δυο χωρών, σε αυτή την αναλογία, ακολουθούν από κοντά αυτά της Βρετανίας πριν αυτή γίνει μέλος της ΕΕ. Η μελέτη στη συνέχεια συγκρίνει την απόδοση αυτών των συνθετικών υποκατάστατων με αυτήν των πραγματικών χωρών μετά την είσοδό τους στην ΕΕ. Αυτό ο έξυπνος μηχανισμός έχει σίγουρα τα προβλήματά του, αλλά οι συγγραφείς πιστεύουν ότι μπορεί να υποεκτιμά τα οφέλη της εισόδου στην ΕΕ. Για πάράδειγμα η συνθετική Λιθουανία της μελέτης αποτελείται κατά 42% από Ουκρανία. Αλλά η γεωγραφική της θέση κοντά στην ΕΕ μπορεί να έχει οφελήσει σε κάποιο βαθμό την Ουκρανία. Αυτά τα οφέλη για την Ουκρανία με τη σειρά τους παράγουν καλύτερα αποτελέσματα για τη συνθετική Λιθουανία, αυτήν δηλαδή που σε έναν φανταστικό κόσμο δεν έχει μπει στην ΕΕ. Με αυτό τον τρόπο τα οφέλη που απολαμβάνει η αληθινή Λιθουανία από την είδσοδό της στην ΕΕ παρουσιάζονται μικρότερα από ότι είναι στην πραγματικότητα. “

Στον πίνακα του άρθρου μπορείτε να δείτε κάποια από τα οφέλη της εισόδου στην ΕΕ όπως τα υπολόγισαν οι ερευνητές. Τα οφέλη για τις χώρες που μπήκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 υπολογίζεται ότι είναι παρόμοια με αυτα προηγούμενων επεκτάσεων της ΕΕ και περιλαμβάνουν μια αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της τάξης του 13% σε σχέση με την αντίθετη περίπτωση. (Η Λεττονία παρουσιάζει αυξήση 53%, την μεγαλύτερη από οποιαδήποτε χώρα-μέλος της ΕΕ).

Αυτό που ξεχωρίζει περισσότερο είναι η εξαιρετικά κακή και ανώμαλη απόδοση της Ελλάδας (σε σχέση με πώς ενδεχομένως θα τα πήγαινε αν δεν είχε γίνει μέλος της ΕΕ). Κάποιος αμέσως φαντάζεται ότι αυτή οφείλεται στην κρίση της Ευρωζώνης. Αλλά τα πράγματα δεν είναι έτσι. Τα στοιχεία έχουν υπολογιστεί μόνο μέχρι το 2008. Η υπόλοιπη ευρωπαϊκή περιφέρεια έχει υποστεί σχετικά μικρές μειώσεις στο κατα κεφαλήν ΑΕΠ από το 2008 και έπειτα, έχοντας απολαύσει στο παρελθόν μια μεγάλη αύξηση από την είσοδό της στην ΕΕ. Η Ελλάδα έχει από την άλλη πλευρά δει μια εντυπωσιακή κατάρρευση στο πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ, περίπου 17%, από το 2008 και έπειτα. Αυτή ήρθε μετά από μια χρονική περίοδο κατά την οποία η είσοδος στην ΕΕ κατά τα φαινόμενα τραβάει την ελληνική οικονομία κάτω από το επίπεδο στο οποίο θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι (αν δεν είχε η χώρα γίνει μέλος της ΕΕ).

Μπορεί να πρόκειται για στατιστικό λάθος; Σε κάποιο βαθμό ναι. Όσο έξυπνη και να ήταν η στρατηγική των ερευνητών, ο σχετικά μικρός αριθμός των οικονομιών που χρησιμοποιήθηκαν για τη σύγκριση φαίνεται να αποτελεί μια αδυναμία του μοντέλου. Αν τα στοιχεία για την εναλλακτική στην είσοδο στην ΕΕ έχουν βασιστεί σε τρεις ή τέσσερις οικονομίες, τότε μια ιδιόμορφη εξέλιξη που εμφανίζει στην πορεία μια από αυτές μπορεί να έχει δραματικό αποτέλεσμα για να οφέλη που οι ερευνητές υπολογίζουν πως είχε η είσοδος στην ΕΕ. Η απόδοση της Ελλάδας σε σχέση με το τι θα γινόταν αν δεν είχε γίνει μέλος της ΕΕ ενδεχομένως να επηρεάζεται από το σχετικά μεγάλο βάρος που δίνουν οι ερευνητές στην Ιαπωνία, για παράδειγμα, η οποία απήλαυσε μια καυτή οικονομική δεκαετία του ’80. Αλλά το ελληνικό μείγμα δεν είναι αρκετά διαφορετικό ώστε να εξηγεί το τόσο διαφορετικό αυτό αποτέλεσμα. Η Ιαπωνία έχει επίσης σημαντική συμβολή στο εναλλακτικό σενάριο της Ιρλανδίας, και, πάραυτα, η απόδοση της Ιρλανδίας είναι από τις καλύτερες που καταγράφονται. Και οι ερευνητές διπλοτσεκάρουν με αρκετούς τρόπους τα στοιχεία τους ώστε να αποφύγουν το ενδεχόμενο μια σειρά μη-κανονικών στοιχείων να παραμορφώσει τα αποτελέσματά τους. Θα ήταν ενδιαφέρον να δει κανείς τα εναλλακτικά σενάρια που θα έχτιζαν οι ερευνητές από ένα παγκόσμιο σύνολο μεταβλητών, για να δει αν τα αποτελέσματα θα διέφεραν. Αλλά οι υπολογισμοί της μελέτης φαίνονται αρκετά ισχυροί ώστε να τους λάβει κανείς σοβαρά υπόψη.

Σε αυτή την περίπτωση το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι γιατί η Ελλάδα τα πήγε τόσο άσχημα και πώς αυτή η απόδοση συνέβαλε στην πρόσφατη οικονομική καταστροφή στη χώρα. Η πιο εύκολη εξήγηση για τα ελληνικά στοιχεία είναι ότι απλά η ελληνική οικονομία απέτυχε να ενοποιηθεί αποτελεσματικά με την υπόλοιπη ευρωπαϊκή οικονομία. Η υπόλοιπη περιφέρεια έδενε τον εαυτό της στις αλυσίδες προσφοράς της ΕΕ, βιώνοντας την εκβάθυνση του κεφαλαίου και την αναβάθμιση των τεχνολογικών της δυνατοτήτων, συνεισφέροντας έτσι στην αύξηση του αναπτυξιακού δυναμικού της. Η Ελλάδα από την άλλη δεν έκανε κάτι τέτοιο. Η διοχέτευση κεφαλαίων προς το νότο που έλαβε χώρα την δεκαετία του ’00 μπορεί λοιπόν να έσπρωξε την Ελλάδα πολύ πολύ πιο μακρυά από το αναπτυξιακό δυναμικό της από ότι την Ισπανία και την Πορτογαλία. Με άλλα λόγια, βλέπουμε άλλο ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η ασωτία της ελληνική κυβέρνησης ήταν περισσότερο συμπτωματική των προβλημάτων της οικονομίας της χώρας παρά μια από τις κύριες αιτίες αυτών.

Μπορεί να υπάρχει μια θετική πλευρά για την Ελλάδα με βάση αυτά τα στοιχεία. Αν η αποτυχία να ενοποιηθεί με την υπόλοιπη Ευρώπη εξηγεί τα πρόσφατα προβλήματά της, τότε ίσως σημαίνει ότι η Ελλάδα έχει μεγαλύτερες δυνατότητες να αναπτυχθεί ταχύτατα στο μέλλον καθώς θα βιώνει την ενοποίηση που άλλοι απήλαυσαν νωρίτερα. Υποθέτοντας, εννοείται, ότι οι ίδιοι οι Έλληνες παραμένουν αφοσιωμένοι σε ένα κλαμπ που μέχρι τώρα τους έχει προσφέρει περιορισμένα οφέλη σχετικά με αυτά που θα μπορούσαν να περιμένουν.

ΠΗΓΗ

ΚατηγορίαΧωρίς κατηγορία