Το αποτύπωμα της ελβετικής “βόμβας” στις αγορές
του Ηλία Γ. Μπέλλου
Η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας συγκλόνισε τον κόσμο την Πέμπτη όταν ανακοίνωσε πως εγκαταλείπει το πλαφόν που είχε από τα τέλη του 2011 προσδιορίσει και υπερασπιστεί με παρεμβάσεις στις αγορές για να αποτρέψει το ελβετικό φράγκο από την υπερβολική ενίσχυσή του έναντι του ευρώ.
Η Ελβετία, ιστορικά, κατέχει την φήμη ενός παροιμοιώδους σταθερού χρηματοπιστωτικού και τραπεζικού συστήματος. Το 2011, κατά τη διάρκεια της αποκορύφωσης της κρίσης χρέους της ευρωζώνης αποτέλεσε έτσι, για μια ακόμη φορά στην Ιστορία, ασφαλές καταφύγιο για κεφάλαια που δεν επιθυμούσαν να εκτεθούν στο ευρωπαϊκό ρίσκο. Χρήματα εισέρρεαν στις ελβετικές τράπεζες από όλη τη ζώνη του ευρώ καθώς οι επενδυτές έσπευδαν στο ασφαλές ελβετικό καταφύγιο με την ρευστότητά τους.
Αποτέλεσμα η αξία του φράγκου να εκτοξευθεί. Στις αρχές του 2010 ένα φράγκο αγόραζε λιγότερο από 0,7 ευρώ. Έως τα μέσα του 2011, το φράγκο ήταν σχεδόν σε απόλυτη ισοτιμία (1 προς 1) έναντι του ευρώ…
Η πιο προφανής επίπτωση ήταν η διάβρωση της ανταγωνιστικότητας των ελβετικών εξαγωγέων, των οποίων τα προϊόντα έγιναν ακριβότερα για τους ξένους. Η Ελβετία είναι γνωστή για τις εξαγωγές υψηλής αξίας, όπως τα ρολόγια και τα φαρμακευτικά προϊόντα, στις οποίες ένα ραγδαία ανατιμώμενο νόμισμα κάθε άλλο παρά χρήσιμο είναι. Σε κάθε περίπτωση η αθρόα εισροή συναλλάγματος σε μια οικονομία δεν είναι πάντοτε ευπρόσδεκτη ειδικά εάν είναι πολύ ευρεία και ωθήσει πολύ υψηλά την αξία του εγχώριου νομίσματος.
Έτσι, το καλοκαίρι του 2011, η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας ανακοίνωσε ένα ανώτατο όριο για την ισοτιμία μεταξύ του ευρώ και του φράγκου πέραν του οποίου δεν θα άφηνε το ευρώ να αποδυναμωθεί. Τα 1,20 έναντι του φράγκου. Η τράπεζα διατήρησε το πλαφόν τυπώνοντας ουσιαστικά φράγκα συνεχώς για να αγοράζει ευρώ στην αγορά και να διασφαλίσει ότι το νόμισμα δεν θα παραβίαζε αυτή τη γραμμή. Το πλαφόν διατηρήθηκε ευλαβικά για περισσότερο από τρία χρόνια διογκώνοντας, ίσως υπερβολικά, τον ισολογισμό τςη Τράπεζας.
Την Πέμπτη χωρίς την παραμικρή ένδειξη ότι ερχόταν, η τράπεζα εγκατέλειψε το πλαφόν, προκαλώντας πρωτοφανή άνοδο του φράγκου έναντι όλων των άλλων νομισμάτων.
Σε δήλωσή της, η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας εξήγησε την κίνηση: Ουσιαστικά, λέει πως η περίοδος της κρίσης του 2011 έχει περάσει και ότι το ευρώ είναι έτοιμο να υποχωρήσει.
«Η ελάχιστη συναλλαγματική ισοτιμία εισήχθη κατά τη διάρκεια μιας περιόδου εξαιρετικής υπερτίμησης του ελβετικού φράγκου και ενός εξαιρετικά υψηλού επίπεδου αβεβαιότητας στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Αυτό το έκτακτο και προσωρινό μέτρο προστάτευε την ελβετική οικονομία από σοβαρή βλάβη. Ενώ το ελβετικό φράγκο εξακολουθεί να είναι ακριβό, η υπερτίμηση έχει μειωθεί στο σύνολό της από την εισαγωγή αυτού του ελάχιστου συναλλαγματικής ισοτιμίας και η οικονομία ήταν σε θέση να επωφεληθεί από αυτή τη φάση και να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση.
Πρόσφατα, οι αποκλίσεις μεταξύ των νομισματικών πολιτικών των μεγάλων νομισματικών περιοχών έχουν αυξηθεί σημαντικά, τάση που είναι πιθανόν να γίνει ακόμη πιο έντονη. Το ευρώ υποτιμήθηκε σημαντικά έναντι του δολαρίου ΗΠΑ και αυτό, με τη σειρά του, έχει προκαλέσει το ελβετικό φράγκο να αποδυναμωθεί έναντι του δολαρίου ΗΠΑ.
Υπό τις συνθήκες αυτές, η Τράπεζα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η επιβολή και τη διατήρηση της ελάχιστης συναλλαγματικής ισοτιμίας για το ελβετικό φράγκο έναντι του ευρώ δεν είναι πλέον δικαιολογημένη ».
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εμφανίζεται στα πρόθυρα της έναρξης του δικού της προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, το οποίο αναμένεται να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση προς τα κάτω για το ευρώ .
Όμως όλα αυτά δεν σημαίνουν πως πλέον η Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας δεν θα παρεμβαίνει: ήδη οι αναλυτές περιμένουν πλέον περαιτέρω παρεμβάσεις αλλά, ενδεχομένως στην ισοτιμία δολαρίου-φράγκου και όχι ευρώ-φράγκου.
Η σκληρή αλήθεια είναι πως κάθε φορά που υπάρχουν τέτοιες τεράστιες μετατοπίσεις στις αγορές συναλλάγματος, πολλοί άνθρωποι και οργανισμοί χάνουν χρήματα. Υπάρχουν μεγάλες επιπτώσεις σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης αλλά και στην Ελλάδα, όπου πολλοί άνθρωποι έχουν στεγαστικά δάνεια εκφρασμένα σε φράγκα.