Τι σημαίνει η συμφωνία Πειραιώς-KKR για τις επιχειρήσεις
του Βασίλη Γεώργα
Η κουρτίνα πίσω από την οποία μέχρι σήμερα βρισκόταν το τεράστιο βουνό των συσσωρευμένων κόκκινων δανείων άνοιξε διάπλατα από χθες με την πρωτοβουλία του ομίλου Πειραιώς να σύρει πρώτος τον χορό για την «ενεργητική διαχείριση» της βόμβας του ιδιωτικού χρέους, πουλώντας δάνεια και χρεωμένες επιχειρήσεις στο αμερικανικό fund KKR.
Η συμφωνία που βρισκόταν υπό σχεδιασμό εδώ και περίπου έξι μήνες, ανακοινώθηκε μόλις μια μέρα αφότου δημοσιεύτηκε η ενδιάμεση έκθεση της ΤτΕ στην οποία η κεντρική τράπεζα χαρακτηρίζει ως κορυφαία προτεραιότητα την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων και προτρέπει τις τράπεζες να προβούν σε ενεργητική διαχείριση του προβλήματος καθώς με τα πλέον αισιόδοξα σενάρια τα κόκκινα δάνεια δεν πρόκειται να μειωθούν πάνω από 4% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα μέχρι το τέλος του 2016.
Όπως όλα δείχνουν το 2015 δεν θα είναι μόνο, η χρονιά κορύφωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων που ήδη ξεπερνούν τα 78 δισεκατομμύρια ευρώ (34% των συνολικών χορηγήσεων) αλλά θα σηματοδοτήσει και την αντίστροφη μέτρηση για ευρείες ανακατατάξεις σε ολόκληρο τον επιχειρηματικό χάρτη που θα δρομολογήσουν οι ίδιες οι τράπεζες στην προσπάθειά τους να ανακτήσουν πίσω μέρος των κεφαλαίων που έχουν διαθέσει.
Η ομαδοποίηση και πώληση δανείων και ολόκληρων επιχειρήσεων σε επενδυτικά κεφάλαια που εξειδικεύονται στις αναδιαρθρώσεις όπως η KKR στην περίπτωση της Πειραιώς ή της Blackstone με την οποία συζητούν άλλα πιστωτικά ιδρύματα, το οριστικό λουκέτο εταιρειών – «ζόμπι» και η εκποίηση των περιουσιακών τους στοιχείων, οι συγχωνεύσεις και η αναδιάρθρωση με τον τρόπο αυτό, υπερχρεωμένων αλλά σημαντικών επιχειρηματικών κλάδων με μεγάλη συνεισφορά στο ΑΕΠ, αποτελούν το επόμενο στάδιο της ελληνικής κρίσης που πολλοί περιγράφουν ως πορείας της οικονομίας προς την «εξυγίανση».
Η συμφωνία της Πειραιώς και την KKR για την τιτλοποίηση και μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων αξίας 1,2 δισ. ευρώ (εξυπηρετούμενα και ενήμερα δάνεια, μετοχές εταιρειών κλπ) είναι η μεγαλύτερη του είδους που έχει γίνει μέχρι σήμερα και δεν είναι τυχαίο ότι δρομολογείται από την τράπεζα με το υψηλότερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ελλάδα. Τα καθυστερούμενα δάνεια σε επίπεδο ομίλου (επιχειρηματικά, στεγαστικά, καταναλωτικά κ.α) ξεπερνούσαν στο τέλος Σεπτεμβρίου τα 28 δισ. ευρώ σε σύνολο χορηγήσεων 72,5 δισ. ευρώ φτάνοντας το 39%. Η τράπεζα είχε ήδη στείλει το μήνυμα ότι προτίθεται να κινηθεί επιθετικά για να απαλλαγεί σταδιακά από τον βάρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, όταν μέσα στο προηγούμενο τρίμηνο ενέγραψε απώλειες από επισφαλή δάνεια ύψους 2,2 δισ. ευρώ, ανεβάζοντας σε 3,2 δισ. ευρώ το ποσό των προβλέψεων που έχει πάρει μέσα στο 2014. Στο πλαίσιο της συμφωνίας με την KKR, θα συμπεριληφθούν στο χαρτοφυλάκιο κυρίως μεγάλα επιχειρηματικά δάνεια και μετοχικά ποσοστά σε επιχειρήσεις, με την αμερικάνικη εταιρεία να αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην διαχείριση αλλά και στην χρηματοδότηση υπερχρεωμένων αλλά βιώσιμων επιχειρήσεων στις οποίες θα χρειαστεί να γίνουν αυξήσεις κεφαλαίου ή να καλυφθούν εκδόσεις ομολόγων στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσής τους.
Ο όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς είναι σήμερα ο μεγαλύτερος δανειστής σε υπερχρεωμένους αλλά υπό προϋποθέσεις βιώσιμους κλάδους με σημαντική συνεισφορά στο ΑΕΠ. Η τράπεζα έχει χορηγήσει δάνεια ή πλέον ελέγχει σημαντικά ποσοστά μετοχών σε μεγάλες επιχειρήσεις όπως λ.χ στην ακτοπλοϊα (ANEK, Hellenic Seaways, ΝΕΛ κ.α), την ποντοπόρο Ναυτιλία η οποία κατά πληροφορίες θα έχει σημαντική συμμετοχή στο συγκεκριμένο deal με την KKR, τις ιχθυοκαλλιέργειες, στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, σε ιδιωτικά νοσοκομεία αλλά και σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους όπως η MIG (έχει μετοχοποιήσει χρέη αποκτώντας το 17,7% των μετοχών της) η οποία ελέγχει εταιρείες όπως η Vivartia, οι Επιχειρήσεις Αττικής, το Υγεία, η Singular Logic κ.α. Επίσης κατέχει μεγάλα ποσοστά σε εταιρείες ακινήτων (Trastor AEEAΠ), σε βιομηχανικές επιχειρήσεις (λ.χ Ελληνικά Καλώδια), στις κατασκευαστικές εταιρείες (ΑΕΓΕΚ), και προβληματικές επιχειρήσεις όπως η Sato, η Altec και πολλές άλλες.
Το σημαντικότερο τμήμα του νέου θεσμικού πλαισίου που πλέον διευκολύνει το ξεκαθάρισμα της αγοράς ειδικά ως προς τα μη εξυπηρετούμενα επιχειρηματικά δάνεια, βρίσκεται ήδη στα χέρια των τραπεζών μέσα από τον Κώδικα Δεοντολογίας της ΤτΕ και τον νέο νόμο για τη διαχείριση των κόκκινων δανείων. Ο τελευταίος εκτός από προβλέψεις για διαγραφές δανείων και ρυθμίσεις-αναδιαρθρώσεις, δίνει τη δυνατότητα για ταχεία εκποίηση περιουσιακών στοιχείων από τους πιστωτές σε όσες επιχειρήσεις βρίσκονται σε γενική και μόνιμη αδυναμία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους. Αυτό που μετ’ επιτάσεως ζητούν να επιταχυνθεί οι τράπεζες είναι η αναμόρφωση και του πτωχευτικού κώδικα.
Σύμφωνα με μελέτη της ΤτΕ που δημοσιεύεται στην ενδιάμεση έκθεση για το 2014, η θηλιά των μη εξυπηρετούμενων δανείων πνίγει σήμερα τους περισσότερους από τους πιο σημαντικούς κλάδους της οικονομίας, από τις κατασκευές, την αγορά ακινήτων και τα ξενοδοχεία, μέχρι το χονδρικό εμπόριο, την ακτοπλοΐα, την Υγεία, τις ιχθυοκαλλιέργειες, την κλωστοϋφαντουργία κ.ά.
Οι υπερχρεωμένοι κλάδοι της οικονομίας
Στη μελέτη της ΤτΕ, που βασίστηκε στα στοιχεία του 2013, αναλύεται η κατάσταση 16.000 επιχειρήσεων με συνολικά τραπεζικά χρέη 98,5 δισ. ευρώ. Από αυτές, οι 6.000 επιχειρήσεις έχουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια 28,5 δισ. ευρώ, ποσόν που αντιστοιχεί στο 15,6% του ΑΕΠ, ενώ το ήμισυ των «κόκκινων» δανείων συγκεντρώνεται σε μόλις μερικές εκατοντάδες επιχειρήσεις με έξι κλάδους να βρίσκονται στο βαθύ κόκκινο.
Συγκεκριμένα:
-ο κλάδος της κατασκευής κτιρίων βαρύνεται από «κόκκινα» δάνεια 3,317 δισ. ευρώ ή 50,85% του συνόλου
-το χονδρικό εμπόριο έχει δάνεια σε καθυστέρηση 3,261 δισ. ευρώ (33,48%)
-οι πλωτές μεταφορές (ακτοπλοΐα) είναι «κόκκινες» κατά 2,029 δισ. ευρώ (23,24%)
-τα ξενοδοχεία-καταλύματα βαρύνονται από κόκκινα δάνεια 1,867 δισ. ευρώ (27,78%)
-στον κλάδο έργων πολιτικού μηχανικού τα μη εξυπηρετούμενα ξεπερνούν τα 1,447 δισ. ευρώ (37,83%)
-στη βιομηχανία τροφίμων ανέρχονται σε 1,148 δισ. ευρώ (27,46%)
-στο λιανεμπόριο αγγίζουν τα 1,04 δισ. ευρώ (27,57%)
Τα υψηλότερα ποσοστά καθυστερούμενων δανείων παρουσιάζονται όμως στον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας, όπου το 2013 οι «κόκκινες» οφειλές έφταναν το 82,19% του συνόλου (575,3 εκατ. ευρώ), στην κλωστοϋφαντουργία με ποσοστό 65,62% (548,38 εκατ. ευρώ), στη φαρμακοβιομηχανία (53,86% ή 472,2 εκατ. ευρώ), στη χημική βιομηχανία (40,85% ή 518,5 εκατ. ευρώ) κ.α.