Μάθημα πολυ-πολιτισμικής οικονομίας
Σε 180 χώρες αναπτύσσεται συνεχής οικονομική δράση. Υπάρχει μία που δεν συμμετέχει σε αυτόν το διεθνή αγώνα, γιατί δεν ξέρει… Μαντέψτε ποια!
Αν έχετε επιχείρηση, αν θέλετε να φτιάξετε μία ή αν είστε φοιτητής σε σχετικό αντικείμενο, σας προτείνω ανεπιφύλακτα να διαβάσετε το καταπληκτικό και οικονομικό βιβλίο «The Culture Map» της Erin Meyer, συγγραφέως και καθηγήτριας INSEAD. Θα σας δώσει πρακτικές αναφορές, παραδείγματα για το πώς διάφορες εθνικότητες αποτυπώνουν και επηρεάζουν με την κουλτούρα τους το παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι.
Γράφει, ανάμεσα σε άλλα, στο βιβλίο «Όταν απευθύνεσαι σε Αμερικανούς που προλογίζουν κάθε διαφωνία τους με τρία αρεστά σχόλια, Γάλλους, Ολλανδούς, Ισραηλινούς, Γερμανούς που θα σου πουν με ευθύτητα και άμεσα «χάλια η παρουσίασή σας», Λατινοαμερικανούς και Ασιάτες που θα τοποθετηθούν προφορικά βάσει της ιεραρχίας τους ή τους Σκανδιναβούς που σκέφτονται ότι το καλύτερο αφεντικό τους είναι κάποιος ανάμεσα στο κοινό, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ενδιαφέρον, αστείο ή καταστροφικό».
Τι σημασία έχει, μπορεί να πεί κάποιος, να διαβάσω το βιβλίο μιας καθηγήτριας, αφού ξέρω το business μου, το δίκτυό μου, τους προμηθευτές μου και τους συνεργάτες μου και τα πάω μια χαρά (αν υπάρχει πια το «μια χαρά»); Νομίζω ότι έχει, και μάλιστα εθνική πλέον σημασία. Στα είκοσι έξι συναπτά χρόνια που εργάζομαι στον ιδιωτικό τομέα και σήμερα που συνεργάζομαι με διεθνείς ομάδες, βλέπω καθαρά ότι είναι ανταγωνιστικό μειονέκτημα για τους Έλληνες ότι δεν κατανοούν καλά πώς λειτουργούν οι διάφορες εθνότητες και η κουλτούρα τους.
Οι Έλληνες έμποροι και επαγγελματίες (από υπηρεσίες έως καταναλωτικά) συχνά αγνοούσαν (ίσως από κεκτημένη ταχύτητα) τον κόσμο και τι συμβαίνει σε αυτόν. Βεβαίως είχαμε εισαγωγές φασόν προϊόντων και διανομείς, αλλά αυτό δεν μας έδινε αυτόματα γνώσεις, καλές πρακτικές, ιδέες προς εκμετάλλευση τοπικά. Επιπροσθέτως, το στυλ των εμπορικών σχέσεων του Έλληνα επιχειρηματία με το εξωτερικό ήταν πάντα σαν σε «παθητική υποδοχή» (αντιπροσώπευση ενός διεθνούς ονόματος, η δικαιοχρησία του brand μιας αλυσίδας κ.λπ.).
Τι γίνεται σήμερα, όμως, που ο ανταγωνισμός είναι παντού, που χρειαζόμαστε εξαγωγές και εξωστρέφεια, που νέα παιδιά και επαγγελματίες θα πρέπει να αναζητούν τύχη στο εξωτερικό; Εγώ νομίζω ότι πρέπει να ξαναδιαβάσουμε τον κόσμο…
Παρά το γεγονός ότι η αγγλική γλώσσα είναι η lingua franca, πρέπει να μάθουμε να αναγνωρίζουμε ότι οι πολιτισμικές διαφορές είναι έντονες και υπαρκτές. Αλλιώς θα πέφτουμε σε κακές εκτιμήσεις και θα παρασυρόμαστε από εσφαλμένους «μύθους» και δεν θα μπορούμε να ερμηνεύσουμε, ας πούμε, γιατί ο Ευρωπαίος μοιάζει υπερόπτης εμπρός σε έναn Ρώσο ή γιατί η έντονη επίκληση προηγούμενης εμπειρίας δεν πουλάει τόσο πολύ στη Βραζιλία ή γιατί ο Αμερικανός θέλει συνεργασία με τον Ινδό. Το άρθρο της Erin Meyer στο Harvard Business Review θα σας δώσει ακόμη περισσότερα ερεθίσματα για το πρόβλημά μας, όπως το περιγράφω.
Ο καθένας μας στη νέα εποχή πρέπει να φτιάξει το δικό του πολιτισμικό χάρτη, χαρτογραφώντας εκεί τις αγορές, τις χώρες, τις εταιρείες και τους πληθυσμούς στους οποίους απευθύνεται. Τότε μόνο θα καταλάβουμε και, δόξα σοι ο Θεός, το Internet είναι γεμάτο από ελεύθερες πληροφορίες, και θα μπορούμε να δράσουμε ως σύγχρονοι πολίτες στο παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα. Αλλιώς, θα μείνουμε ως «γαλατικό χωριό» αποκομμένοι από την πρόοδο, τις διεθνείς συνεργασίες και τις διεθνείς ομάδες συνδημιουργίας. Αυτή είναι μία προσέγγιση, θα έλεγα, ζωής και όχι απλώς ένας τακτικισμός, για να κλείσουμε την επόμενη συμφωνία εξαγωγής η εισαγωγής προϊόντων. Γιατί από τον καθένα από εμάς θα πάρουν συμβουλές, εικόνες και παραστάσεις τα παιδιά μας…
Τα «π.φ. χρόνια» (προ φούσκας), ελληνικές εταιρείες προσπάθησαν να μπουν στην αγορά των Βαλκανίων, με μία υπεροπτική στάση και χωρίς «local partnership» μυαλό. Την ίδια περίοδο, τα ράφια των σουπερμάρκετ γέμισαν με προϊόντα-φασόν που εισάγαμε χωρίς κόπο. Το αποτύπωμα και η πραγματική γνώση που δημιουργήσαμε –που σου δίνουν αυτοπεποίθηση, ότι μπορείς να κάνεις διεθνείς business– ήταν μηδέν εις το πηλίκον. Πήγαμε την αφεντομουτσουνάρα μας, τους τίτλους μας, τα λεφτά μας και δεν μάθαμε στο τέλος και πολλά.
Γι’ αυτό σήμερα (πραγματικό παράδειγμα) επαγγελματίας προσπαθεί να ανοίξει γραμμή με την κινεζική αγορά και δυσκολεύεται (δεν εννοώ την εύκολη, αθρόα παραγγελία μπλουζακίων). Γι’ αυτό, ίσως, ενώ υπάρχει ζήτηση για ελληνικό λάδι και προϊόντα γης, κλείνουν δύσκολα οι συμφωνίες, ή μία startup κάνει παρουσίαση σε επενδυτές και δεν μπορεί να καταλάβει γιατί «τρώει πόρτα».
Οι πολιτισμικές διαφορές των ανθρώπων επηρεάζουν το επιχειρείν και αυτό συμβαίνει δραματικά γρήγορα τα τελευταία 15 χρόνια που η χώρα κι εμείς ήμασταν σε «χειμερία νάρκη». Διαπραγματεύεσαι με Αμερικανό που κοιτάει προς την Ασία. Μιλάς σε Γάλλο που θέλει να έχει αποφασιστική γνώμη. Ενημερώνεις έναν Αγγλο και νομίζεις ότι δεν σε παρακολουθεί. Θα δουλεύουμε όλο και περισσότερο με ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο.
Έτσι, το ερώτημα, νομίζω, που κάθε επιχειρηματική μονάδα και επαγγελματίας (και γονιός!), οφείλει να θέσει στον εαυτό του είναι: θα έχω τη γνώση και τις δεξιότητες που είναι απαραίτητες για να υπάρξω / να έχω ρόλο σε μια παγκόσμια Οικονομία; Γνωρίζω πώς πρέπει να προσαρμοστεί το στυλ μου, ώστε να παρακινήσω έναν συνεργάτη στην Άπω Ανατολή ή, αντίθετα, κάποιον στη Νότια Αφρική; Φαντάζομαι πώς είναι να διαπραγματευτώ μια συμφωνία με προμηθευτές στην Ινδία;
Οι φράσεις που μας κράτησαν κλειδωμένους πίσω, όπως «ξέρω καλά εγώ», «40 χρόνια φούρναρης», «σε ξέρω από το κολέγιο», «η παράδοσή μας», «έχω τεράστια εμπειρία», «από το ΧΧΧΧ οικογενειακή επιχείρηση», «πάππου προς πάππου», είναι ανεπίκαιρες, βαθιά αυτιστικές και βαρετές. Δεν έχουν καμία, μα καμία, πιθανότητα επιτυχίας στο νέο παγκόσμιο, συνεργατικό οικονομικό σκηνικό. Βεβαίως, με αυτές ακόμη προσπαθεί να συντηρηθεί η εσωστρεφής Οικονομία και οι Φορείς, αλλά ως πότε; Ακόμη και τα νέα παιδιά που συναντώ, περιτριγυρίζονται από τις φράσεις αυτές, αλλά αυτοί γρήγορα θα μάθουν, είτε από την καλή είτε από την ανάποδη.
Το μάθημα πολυ-πολιτισμικής οικονομίας, με ή χωρίς το βιβλίο που προτείνω, μας χρειάζεται όλων. Θα γίνουμε καλύτεροι, πιο ενεργοί, και πιο συνεργατικοί επαγγελματίες. Για να δίνουμε αξία…