Τέλος εποχής για το τραπεζικό απόρρητο

Του Γιώργου Δαλιάνη με τη συνεργασία του Γιάννη Αρτσίτα και της Νίκης Χατζοπούλου*

Η προσπάθεια για περιστολή της φοροδιαφυγής απαιτεί τη διενέργεια ενδελεχών οικονομικών ελέγχων και η είσπραξη των οφειλών απαιτεί επίσης πρόσβαση στα οικονομικά στοιχεία του οφειλέτη, ενέργειες οι οποίες συνεπάγονται την αναπόφευκτη σύνδεση των φορολογικών αρχών με το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Μάλιστα, το “άνοιγμα λογαριασμών” με σκοπό την αιτιολόγηση των πιστώσεων του φορολογουμένων προς διαπίστωση τυχόν παραβάσεων της φορολογικής νομοθεσίας, αποτελεί ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία φορολογικού ελέγχου. Επομένως, το τραπεζικό απόρρητο υποχωρεί έναντι του φορολογικού ελέγχου. 

Ο Έλληνας νομοθέτης πλαισίωσε νομοθετικά ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα  τις τραπεζικές καταθέσεις (βλ. διατάξεις του ν. 5632/1932, για τους κοινούς λογαριασμούς που εξακολουθεί να ισχύει). 

Ο θεσμός του τραπεζικού απορρήτου συνιστά απόρροια του δικαιώματος προστασίας της προσωπικότητας φυσικών και νομικών οντοτήτων (άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος, άρθρα 57 επ. Α.Κ.) που υλοποιείται μέσω της κατ’αρχάς απαγορεύσεως στα πιστωτικά ιδρύματα γνωστοποιήσεως προς τρίτους στοιχείων χρηματοπιστωτικής συναλλαγής. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, τις αποφάσεις των δικαστηρίων και των ανεξάρτητων αρχών, προστατεύεται το απόρρητο των τραπεζικών συναλλαγών. Οι Τράπεζες έχουν πάρει μέτρα για προστασία από διαρροή των δεδομένων των πολιτών. Η νομοθεσία όμως αυτή ισχύει για τις σχέσεις μεταξύ των πολιτών (ιδιωτών και επιχειρήσεων). Το τραπεζικό απόρρητο στην Ελλάδα προστατεύεται από τις διατάξεις του Ν.Δ. 1059/1971, αλλά η προστασία του δεν είναι απόλυτη.

Γενικά το Δημόσιο συμφέρον επιβολής και είσπραξης των φόρων μπορεί να οδηγήσει σε θεμιτούς περιορισμούς των δικαιωμάτων των φορολογουμένων. Η ευρεία δυνατότητα που παρέχεται σήμερα στο Δημόσιο να παρεμβαίνει στο τραπεζικό σύστημα έρχεται σε σύγκρουση με το τραπεζικό απόρρητο και θίγει δικαιώματα οικονομικής ελευθερίας και ιδιοκτησίας.

Συγκεκριμένα, το τραπεζικό απόρρητο δεν ισχύει έναντι του Ελληνικού Δημοσίου και κατ’ επέκταση των ελεγκτικών αρχών. Οι φορολογικές αρχές (ΔΟΥ, ΚΕΜΕΦ, ΕΛΚΕ, ΣΔΟΕ, ΥΕΔΔΕ κλπ) αντλούν από όλους ανεξαρτήτως τους λογαριασμούς όλα τα στοιχεία, όπως υπόλοιπα, κινήσεις, τόκους, κλπ. Αυτό γίνεται εν αγνοία των ελεγχόμενων ιδιωτών και επιχειρήσεων, οι οποίοι γίνονται γνώστες όταν κληθούν για έλεγχο. Όταν κληθεί ο ελεγχόμενος από τις ελεγκτικές αρχές οφείλει να δηλώσει εγγράφως όλους τους λογαριασμούς που του ανήκουν προσωπικά ή είναι κοινοί με άλλα πρόσωπα.

Η δήλωση αυτή αφορά και λογαριασμούς που βρίσκονται σε Τράπεζες εκτός της Ελληνικής Επικράτειας. Σε περίπτωση άρνησης ή απόκρυψης οι ελεγκτικές αρχές μπορούν να αναζητήσουν πληροφορίες από τις αλλοδαπές φορολογικές αρχές.

Ανταλλαγή πληροφοριών

Σε μια προσπάθεια ελέγχου και περιορισμού της διεθνούς φοροδιαφυγής-φοροαποφυγής και σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ, δημιουργήθηκε ένα σύστημα αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών με σκοπό τον εντοπισμό κεφαλαίων τα οποία δεν φορολογούνται ή δεν δηλώνονται στα κράτη στα οποία υπάγονται φορολογικά οι δικαιούχοι τους. Η χώρα μας ενσωμάτωσε στο Εθνικό δίκαιο την σχετική πολυμερή συμφωνία με τον ν.4428/2016.

Η συμφωνία αυτή προβλέπει ότι η Ελλάδα, όπως και οι λοιπές συμμετέχουσες στη συμφωνία  χώρες, θα λαμβάνει από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της επικράτειάς της (Ελληνικά), σε ετήσια βάση, χρηματοοικονομικές πληροφορίες σχετικά με όλους τους δηλωτέους λογαριασμούς αλλοδαπών συμφερόντων. Τις πληροφορίες αυτές θα ανταλλάσσει αυτόματα με τις υπόλοιπες συμμετέχουσες χώρες. Όπως η Χώρα μας θα αποστέλλει τις πληροφορίες, με τον ίδιο τρόπο θα γίνεται αποδέκτης πληροφοριών για τους τραπεζικούς λογαριασμούς  φορολογικών κατοίκων Ελλάδος (και εν γένει ελληνικών συμφερόντων) σε τράπεζες του εξωτερικού.

Οι πληροφορίες αυτές αφορούν:
-Τόκους
-Μερίσματα
-Έσοδα από ορισμένα ασφαλιστικά προϊόντα
-Έσοδα από πωλήσεις χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων
-Ενοίκια
-Λοιπά έσοδα που προκύπτουν από παθητικά εισοδήματα
-Υπόλοιπα λογαριασμών αρχής και τέλους έτους

Εφόσον οι Ελληνικές φορολογικές αρχές λάβουν πληροφορίες μέσω του αυτόματου συστήματος ανταλλαγής πληροφοριών ή συλλέξουν πληροφορίες από οποιαδήποτε άλλη πηγή ή προκύψουν  ευρήματα και στοιχεία από διενεργούμενο έλεγχο φυσικού προσώπου ή νομικής οντότητας  που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης για πιθανή φοροαποφυγή ή φοροδιαφυγή, δύναται η φορολογική αρχή με μια απλή διαδικασία ( απλή αίτηση) να αιτηθεί και να λάβει από αλλοδαπή φορολογική αρχή επιπρόσθετες πληροφορίες σχετικές με την υπόθεση.

Η αλλοδαπή ευρωπαϊκή φορολογική αρχή δεν επιτρέπεται να αρνηθεί την παροχή αυτών των πληροφοριών εκτός εάν η διαβίβαση θα οδηγούσε σε αποκάλυψη ενός εμπορικού, βιομηχανικού ή επαγγελματικού απορρήτου ή μιας εμπορικής μεθόδου ή μιας πληροφορίας της οποίας η αποκάλυψη θα ήταν αντίθετη προς τη Δημόσια τάξη.

Η διαδικασία αυτή που εφαρμόζεται ήδη σήμερα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αποκτά μεγαλύτερη σημασία αν αναλογιστεί κανείς και τις πρόσφατες αποκαλύψεις οι οποίες είδαν το φως της δημοσιότητας τους τελευταίους μήνες σχετικά με οικονομικά σκάνδαλα και άλλα φορολογικά προνόμια που χορηγούν ορισμένες χώρες με ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς μέσα στην ίδια την Ε.Ε..

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το συμβούλιο της Ευρωπαικής Ένωσης εξέδωσε την οδηγία 2021/514 (ΕΕ L 104/25.03.2021) γνωστή με το ακρωνύμιο DAC7. H οδηγία αυτή τροποποιεί  την οδηγία  2011/16/ΕΕ  και θεσπίζει νέους κανόνες για την βελτίωση των διαδικασιών της  συνεργασίας στον τομέα της φορολογίας.

Τα στοιχεία που δύνανται να ζητηθούν μπορεί να είναι:
-Αν η έδρα της πραγματικής διοίκησης της εταιρείας βρίσκεται στη χώρα από την οποία ζητούνται τα στοιχεία. Ερευνάται το εμβαδόν των γραφείων, υλικοτεχνικός εξοπλισμός, πληροφοριακά συστήματα, αντίγραφο μισθωτηρίου γραφείων.

-Κατάλογος απασχολουμένων υπαλλήλων, με αναφορά των καθηκόντων που ασκούν ή συμβάσεων μίσθωσης προσωπικού.

-Συμβάσεις μεταξύ των εταιρειών που ελέγχονται

-Την πιθανή συμμετοχή της μιας στο κεφάλαιο της άλλης και τις συμμετοχές σε άλλες εταιρείες.

-Η κοινοποίηση του μετοχολογίου της ελεγχόμενης εταιρείας.

-Τα στοιχεία του τελικού δικαιούχου των τραπεζικών λογαριασμών.

-Κατόπιν της συλλογής των παραπάνω πληροφοριών και αποστολής τους στο ενδιαφερόμενο κράτος, εάν αυτές δεν επαρκούν για να δικαιολογήσουν πραγματική έδρα διοίκησης, πιθανόν αυτή να κριθεί ως επίπλαστη νομική οντότητα και τα εισοδήματα να φορολογηθούν εκ νέου στην Ελλάδα ή σε όποια χώρα έχει υποβάλει το αίτημα παροχής πληροφοριών.

Επίλογος

Ακόμη και η Ελβετία, μετά από 84 χρόνια τραπεζικού απορρήτου, υπό το φως των πολιτικών πιέσεων, το έτος 2018 έθεσε έντονους περιορισμούς στο μέχρι τότε αυστηρά προστατευόμενο τραπεζικό απόρρητο. Γενικότερα, σε διεθνές (θα λέγαμε σχεδόν παγκόσμιο) επίπεδο οι φορολογικές αρχές των κρατών μελών του ΟΟΣΑ, εκμεταλλευόμενοι την τεχνολογία συνεργάζονται αρμονικά για τη πάταξη της φοροδιαφυγής και της παράνομης νομιμοποίησης εσόδων (γνωστό και ως “ξέπλυμα μαύρου χρήματος”). Στο πλαίσιο αυτό κινούνται ενεργά με αξιόλογα αποτελέσματα και οι Ελληνικές αρχές.

* O Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος Φοροτεχνικός.

Ο Γιάννης Αρτσίτας είναι Senior Accountant & Υπεύθυνος του τμήματος Φυσικών Προσώπων της Artion A.E.

H Νίκη Χατζοπούλου είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω LL.Μ. & Διαμεσολαβήτρια, συνεργάτης της Artion Α.Ε.

Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες. 

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION Α.Ε. (Πουρνάρα 9 Μαρούσι|+30 210 6009062| www.artion.gr).
 

πηγη:www.capital.gr